Częścią organizmu odpowiedzialną za odporność przeciwko wszelakim patogenom jest układ immunologiczny, który nie jest pojedynczym narządem, a rozproszonymi po całym ciele komórkami. Na jego funkcjonowanie wpływ ma ogólny stan innych układów (np. krążenia, oddechowego, funkcja nerek). Więc nasza ogólna kondycja odgrywa ważną rolę. A co z czynnikami jakie powodują pogarszanie się odporności?

Podstawowe przyczyny obniżonej odporności organizmu

Podstawowymi przyczynami obniżonej odporności organizmu jest stres i ogólnie rozumiany styl życia, który bardziej naraża nas na niekorzystne czynniki wpływające na nasze zdrowie.

Dla przykładu stres ostry, krótkotrwały wpływa mobilizująco na organizm. Jednak to co jest pozytywne na krótką metę, w dłuższym okresie obraca się przeciw nam. Posłużę się tu przykładem: często jest tak, że po intensywnych przygotowaniach do jakiejś ważnej sytuacji (egzamin, ślub, ważna uroczystość, bieg długodystansowy i inne) rozchorowujemy się z reguły tuż po tym wydarzeniu. Gdy stres trwa bardzo długo, zaczynamy chorować częściej niż zwykle, natomiast krótkotrwałe intensywne przygotowania powodują, że „odkładamy w czasie” lub zwyczajnie zwalczamy infekcję efektywniej, a czasem po prostu ignorujemy objawy (co również nie jest dobre!). Dzieje się to między innymi poprzez różne zmiany hormonalne, które dokonują się w naszym ciele zarówno przy ostrym jak i przewlekłym stresie.

Innym czynnikiem wpływającym na odporność organizmu jest odpowiednia ilość snu. Na zdrowy rozsądek oczywistym jest, że niedosypianie jest po prostu czymś niezdrowym (szczególnie jeśli często się powtarza). Istnieją nawet wyniki badań udowadniające zależność niedoboru dobowego snu i prawdopodobieństwa obniżenia odporności. Jednocześnie sen pozwala naszemu organizmowi zregenerować się i to podczas niego dochodzi w dużej mierze do wydzielenia się różnych hormonów odpowiedzialnych za ten proces. Liczy się też jakość snu - jeśli masz problemy z zasypianiem lub pracujesz także w łóżku zamiast spać przez co efektywny czas spania skraca się poniżej normy, także zwiększa się prawdopodobieństwo łapania drobnych infekcji. Z drugiej strony nie ma chyba osoby, która nie zarwałaby nocy chociaż raz w życiu. Należy więc dobrze zbalansować swoje potrzeby i być świadomym tego czynnika w kształtowaniu naszej odporności.

Dieta a odporność organizmu

Niewłaściwa dieta również sprzyja wzmożonym zachorowaniom, a także rozwijaniu się stanów chorobowych, które same w sobie sprzyjają infekcji. Niedobór kaloryczny (jedzenie zbyt mało) może bezpośrednio negatywnie odbić się na naszym układzie immunologicznym, tak samo jak szeroko rozumiane złe odżywianie się (jedzenie tylko pewnych produktów, bez zbilansowania występujących w diecie niedoborów). Powoduje to brak pewnych mikroelementów i witamin niezbędnych w procesach odpornościowych. Z bardziej znanych należy do nich chociażby witamina C, witaminy z grupy B (zawarte w warzywach zielonych) czy żelazo. Witamina C odgrywa ważną rolę podczas reakcji, w których wydziela się dużo wolnych rodników – jest antyoksydantem. Takimi reakcjami są na ogół reakcje odpornościowe. Poza tym bierze też udział w innych procesach pośrednio regulując rolę układu odpornościowego. Jest dobrze udowodnione, że jej niedobór zwiększa podatność na infekcje. Witaminy z grupy B czy żelazo odgrywają natomiast rolę podczas tworzenia się krwi, w której znajdują się komórki odpornościowe. Ich niedobór prowadzi do niedokrwistości.

Posłużmy się teraz przykładem młodego człowieka, który je głównie na „mieście”, uwielbia słodycze, napoje z wysoką zawartością kalorii, spożywa w pośpiechu, a w domu nie przygotowuje sobie normalnego obiadu. Możemy z dużym prawdopodobieństwem założyć, że osoba ta nie przepada za warzywami zielonymi – bogatym źródłem witamin z grupy B i żelaza co spowodować może u niej niedobory. Dodatkowo zdarzyć się może, że spożywa zdecydowanie za duże ilości pokarmu – nadmiar kalorii też negatywnie wpływa na zdrowie.
Także – jedzmy smacznie, ale i zdrowo.

Higiena i jej ogromny wpływ na odporność organizmu

Kolejnym bardzo ważnym elementem dla zachowania odporności jest odpowiednia higiena. Dość wspomnieć, że wiele rodzajów drobnoustrojów przenosi się poprzez bezpośredni kontakt, na nieumytych rękach, poprzez zabrudzone, nieumyte, nieświeże jedzenie lub ostatecznie drogą kropelkową. Ważne jest przede wszystkim regularne mycie rąk – zaleca się myć je po każdym wejściu do budynku z zewnątrz. Wskazane jest, szczególnie w środkach masowej komunikacji, zasłaniać przedramieniem usta przy kaszlu (a nie dłonią, ze względu na to, że to dłoń później podajemy). Warto również posiadać przy sobie środki do odkażania dłoni na wypadek, gdy nie możemy ich umyć.
Poza tym dobrze jest w miarę możliwości unikać przebywania w dużych skupiskach ludzi w okresie wzmożonej zachorowalności na infekcje (jest to okres jesienno-zimowy i wczesna wiosna).

Istnieje jeszcze, oprócz wyżej wymienionych, szereg innych czynników mogących obniżać naszą odporność, jak kontakt z toksycznymi substancjami w miejscu pracy czy zamieszkania, zanieczyszczenie środowiska, złe warunki mieszkaniowe (zbyt dużo osób na małej przestrzeni, problem z ogrzewaniem) i wiele, wiele innych. Nie mamy jednak na nie (niestety) tak dużego wpływu jak na poprzednie czynniki.

Podsumowując, powiedzieć że trzeba żyć zdrowo to jakby nic nie powiedzieć. Poniżej w podpunktach wymienione są najważniejsze, modyfikowalne czynniki obniżające odporność:

• Stres, niezdrowy styl życia.
• Niedobór snu.
• Brak zbilansowanej i zdrowej diety.
• Brak higieny.

Przestrzeganie tych czterech ważnych zaleceń jest istotne z punktu widzenia zdrowia. Oczywiście – nic nie da nam gwarancji, że i tak nie zachorujemy, ale nie stosowanie tych reguł w praktyce jeszcze bardziej zwiększy nasze szanse na nawracające przeziębienia. Z kolei, stosowanie się do owych reguł, te szanse zmniejszy.

Lek. Przemysław Kapała